Felieton Torowego

... znikające szyny ..

Nic tak dobrze nie opisuje historii kolei, jak jej materialna spuścizna. Jednak im dalej sięgniemy w historię kolei, tym eksponatów coraz mniej. Z drugiej strony prawie całe zainteresowanie historią kolei koncentruje się na lokomotywach i wagonach, a przecież kolei to także wiele innych elementów. Jednym z nich są szyny. Niestety, ale temat szyn kolejowych traktowany jest jako mało istotny i w niewielkim stopniu eksponowany w muzeach.

Obecnie na terenie całej Polski trwa modernizacja wielu szlaków kolejowych. Szyny wymieniane są na potęgę. Demontuje się kilometry szyn, często pochodzących z bardzo zamierzchłych już czasów. Demontaż dotyczy także szyn, które stanowiły elementy różnego rodzaju słupków, ogrodzeń itp. Wiele z tych szyn zostało wyprodukowanych 100 i więcej lat temu. Zdemontowane szyny trafiają do firm zajmujących się przeróbka złomu, od których trudno oczekiwać, że będą zainteresowane historyczną wartością szyn kolejowych i tworzyły zbiory.

Za kilka lat bezpowrotnie stracimy znaczną część tych niemych świadków kolejowej historii. Jako przykład chciałem podać szyny z Kolei Nadwiślańskiej, z oryginalnym cechowaniem, które jeszcze istnieją, służąc za słupy na których zawieszone są krzyże św. Andrzeja, w okolicy przystanku kolejowego Warszawa Olszynka Grochowska1. Z dużą dozą prawdopodobieństwa można powiedzieć, że takich szyn już wiele nie znajdziemy. Zbliżający się remont na stacjach i przystankach linii kolejowej nr 7 na obszarze Warszawy spowoduje, że te ponad 100 letnie szyny odejdą w niebyt.

Obecnie żadne muzeum kolejowe nie jest zainteresowane poszukiwaniem i przechowywaniem fragmentów starych szyn kolejowych z ich oryginalnym cechowaniem. Jeżeli ta sytuacja nie zmieni się, a nic na to nie wskazuje, to o starych szynach będą świadczyć tylko fotografie.

Jednak nie zawsze tak było. W okresie międzywojennym na terenie Muzeum Kolejowego, które mieściło się w pobliżu Zamku Królewskiego, przy ulicy Nowy Zjazd 1 w Warszawie, zgromadzona była pokaźna kolekcja szyn kolejowych. Z wydanego w 1931 roku przewodnika po Muzeum Kolejowym, możemy dowiedzieć się, że w sali nr V, która nosiła tytuł Nawierzchnia zgromadzona została kolekcja różnych typów szyn kolejowych, pochodzących z trzech zaborów. W sali prezentowane były także tablice ilustrujące: produkcję szyn, ich wymianę, a także przekroje oraz narzędzia do naprawy torów, przyrządy pomiarowe, złącza szyn rożnych typów. W gablotach można było zobaczyć różne rodzaje tłucznia i żwiru, używanego na podsypki do torów2.

Witold Witecki - redaktor naczelny

Spis Treści

3 _ Punktualne Pendolino na stacji Warszawa Wschodnia
5 _ Między 238 km a 241 km Ósemki
8 _ Tramwaje na Polu Mokotowskim
10 _ SM42-1306 6Dg na stacji Sitkówka Nowiny
11 _ Przystanek kolejowy nad zalewem w Rejowie okazał się mirażem
14 _ EP09-044 na zimowej Olszynce Grochowskiej
16 _ Końcowe odliczanie dla starego peronu ze stacji Kielce Herbskie
18 _ Pociągi pasażerskie w okolicy stacji Kostomłoty
20 _ Urbex drugiego toru łącznicy Czarnca - Knapówka
22 _ W poszukiwaniu lokomotyw ASF
24 _ ET41-016 po przejściach, przejazdem przez Kielce
25 _ EP07-537 i EP09-015 na ośnieżonej Olszynce Grochowskiej
27 _ Pociąg do reprofilacji szyn Speno RR 24 MC-1
29 _ Dworzec kolejowy Radom PKP po rewitalizacji cz. 2
32 _ Kolej rzeczy na linii kolejowej Kielce – Fosowskie (2)
34 _ Prowizorki są najtrwalsze, czyli Hutnik z Tłuszcza
36 _ ST48-008 w trakcie pracy manewrowej na stacji Kielce Herbskie
37 _ EN63A-002 Góral na przystanku Kielce Piaski
38 _ Manewry Lyd1-252 z wagonami na mijance w Marculach
41 _ Dworzec kolejowy Żyrardów
44 _ Przystanek kolejowy Augustówka
47 _ 568. Linia kolejowa na leśnym terenie Dobromyśla i Zalesia
49 _ 182 081 na linii 61 w Górkach Szczukowskich
50 _ Pociągi na ośnieżonym Rembertowie

... na okładce ...

Elektryczny zespół trakcyjny EN57-005 na stacji Kielce. W 2014 roku, gdy powstało to zdjęcie, była to najstarsza czynna jednostka serii EN57 w Polsce | 7 sty 2014